Kilis'in Coğrafi Yapısı

Coğrafi Konum Kilis ili Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde Hatay-Maraş oluğu ile Fırat Irmağı arasında uzanan Gaziantep Platosu’nun güneybatı kesiminde yer alır. 1,521 kilometrekarelik bir alanı kapsayan bu coğrafya 36o kuzey enlemi, 32o doğu boylamı arasında olup; doğuda Oğuzeli, batı ve kuzeyde Islahiye, kuzey ve kuzeydoğuda Şahinbey, güneyde Suriye toprakları ile çevrilidir Fiziksel Coğrafya Özellikleri Bölgedeki yerbilimsel (jeolojik ve jeomorfolojik) anlamda oluşum II. Ve III zamanlarda gerçekleşmiş olup; geniş bir alan, bu zaman dilimlerinde oluşan yaşlı bazalt ve doleitlerle kaplıdır. Yörenin jeolojik yapısını Afrin Vadisi’nin batısında yer alan “Orojenik Fliş Zonu” ile vadinin doğu yönündeki “Gaziantep-Adıyaman Önçukuru Sedimantasyon Havzası” oluşturur. Bu yapı üst kretase formasyonları üzerinde tersiyer yaşlı tortullar ve kuvarterner bazalt tabakaları içermekte olup; miyosen sonunda oluşan faylarla, fay sistemleriyle yarılmıştır. Bölgenin toprak yapısı yaş bakımından olgun (zonal) ve genç (azonal) özellikler içermektedir. Kalkerli-kalkersiz ve ağır killi bazaltik topraklar genellikle kırmızı ve kahverenkli olup, zonal özellik içerirken; ova ve koyak boylarındaki alüvyol ve kolüvyol topraklar azonal özellik taşır. İlin kuzey ve kuzeybatı yönünde yer alan engebeli yapı Kartal Dağı’ndan (Sof Dağı) başlayarak Suriye sınırına doğru alçalmaktadır.Kurt Dağları, Darmik Dağı, Hazal Dağı, Kefiz Dağı, Koruca Dağı, Arap Dede Dağı ve Büyük Dağ ilin önemli yükseltilerini oluşturur. İklim Yıllık ortalama yağış miktarı 515,8 mm’dir. Yağışlar genellikle yağmur biçiminde (yılın 2-3 günü karlıdır) “aralık, ocak, şubat, mart” aylarında yoğunlaşır. Yıllık ortalama nisbi nem %56 (en yüksek kış aylarında, en düşük nem haziran) olup, yıllık ortalama basınç 942.0 mb’dir Yörede batıdan ve kuzeyden esen rüzgarlar etkilidir. Soğuk ve kuru / kurutucu bir etkisi olan poyraz, kış mevsiminin habercisidir ve halk arasında “mihrican” adıyla bilinir. Batıdan esen rüzgarlar nemli ve serin olduğundan yöre halkının beklediği rüzgarlardır. Bu atmosfer olayları kişi ve toplum yaşamını doğrudan etkilediğinden yöre halkı “şarki bulandırır, garbi sulandırır; kıbleden geldi kışımız, Allah’a kaldı işimiz.” tekerlemesini düzmüştür. Akdeniz iklimi (tropikal) ile Doğu Anadolu ikliminin (karasal) kesiştiği bir yerde bulunan Kilis ve yöresinde, adı geçen iklim kuşaklarının özellikleri egemendir. Bu yapı biri sıcak-kuru, diğeri serin-nemli olmak üzere farklı klimatolojik özellik içerir. İlde yıllık ortalama sıcaklık 16.8oC’dir. Kış mevsiminin en soğuk günleri ocak (ortalama ısı 3.6oC – 6.5oC) ayı; yaz mevsiminin en sıcak günleri ise temmuz ve ağustos (ortalama ısı 26.8oC) aylarıdır. Bitki Örtüsü Güneydoğu Anadolu step örtüsü ile Akdeniz bitki örtüsü arasında bir geçit alanı durumunda kalan Kilis coğrafyasının tarıma elverişli olmayan alanının %16’sını çayır ve meralar, %12’sini fundalıklar, %6’sını da ormanlık alanlar oluşturur. Yaklaşık 7600 ha’lık bir alana yayılan orman ve korular Kurt Dağı, Haremli Tepesi, Afrin Çayı, Sabun Suyu, Deliçay yörelerinde yoğunlaşmıştır. Bu alan kızılçam (yöredeki en yaygın ağaç türü), meşe (kermez meşesi, pırnal meşesi, mazı meşesi, palamut meşesi), ardıç, tesbih ağacı, sakız ağacı, menengiç, akçakesme, sumak, badem, alıç, ahlat gibi ağaç türleri ile kaplıdır. Orman altı bitki örtüsü ise karaçalı, püren ve karışık maki formasyonlarından oluşur. Yörenin endemik flora ve faunasını Gaziantep coğrafyasından ayrı düşünmemek gerekirse de, Kilis ve yöresiyle (özellikle Kurt Dağı,Sof Dağı) özdeşleşen endemik türler şunlardır: Centaurea hausknechtii (peygamber çiçeği), Corchicum davisii (acı çiğdem), Fritillaria viridiflora (ters lale), Hesperis aintabica (Antep gece menekşesi), Onosma bornmuelleri (emzik otu), Satureja aintabensis (Antep sateri), Astragalus aintabicus (Antep geveni)