Iğdır'da Gezilecek Yerler

İğdır mehir merkezinin 31 km. güneyinde, Kervansaray köyünün batı tarafında, bugünkü Güngörmez, Kızılkule, Kervansaray ve Asma köylerinin yol kavşağında düzlük bir arazi üzerinde yer alan kervansaray dönemin Sürmeli Emiri Şerafeddin Ejder (Azdera) zamanında yaptırılmıştır. Kervansaray'ı inşa eden ustaların isimleri bilinmiyor. Ancak, bina üzerindeki usta monogramlarmdan (işaret) bu kervansarayın inşasında 16 değişik taşçı ustasının çalıştığı anlaşılmaktadır.

Iğdır ve köyleri 1915-1920 yıllarında Ermeni katliamlarına en yoğun maruz kalan bölgelerden biridir. O dönemde Iğdır halkının büyük bir kısmı (seksen binden fazla) katledilmiş, sağ kalanlar ise kendi yurtlarını terk etmek zorunda kalmıştır. Bu nedenle "soykırım" anıtının Iğdır’ da yükseltilmesi doğal bir talepten ileri gelmektedir. Iğdır "soykırım" Anıtı, şimdi Türkiye’ nin en yüksek anıtı olup, yüksekliği 43.

İğdır il merkezinin yaklaşık 31 km. güneyinde, Asma köyünde, köy içerisinde yer alan caminin kitabesi yoktur ve kimler tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir. Tarihi kaynaklarda ismine değinilmeyen caminin, ne zaman yapıldığı bilinmemektedir. Ancak, köyün güney-doğusunda yer alan mağara yerleşimi ile büyük bir benzerlik gösteren caminin, sonraki devirlerde bir mezar yapısı veya mağara yerleşiminden camiye dönüştürüldüğü tahmin edilmektedir.

Aralık İlçesi'ne 15 km. uzaklıkta, Devlet Üretme Çiftliği arazisi içerisinde, girişte sağ tarafta eski bir mezarlık içerisinde yer alan Kümbet, Hacı îbrahim Gödek adına yaptırılmıştır. Kümbetin Hacı İbrahim Gödek'in kendisi tarafından mı, yoksa öldükten sonra onun adına mı yaptırıldığı konusunda herhangi bir bilgi yoktur. Kümbetin iç tarafında yan yana üç mezar bulunmaktadır.

İğdır'a yaklaşık 25 km. mesafedeki Karakale harabelerinin içerisinde, iç kalenin doğu tarafında, Araş nehrinin güneyinde yer alan hanın herhangi bir kitabesi mevcut olmayıp, kimler tarafından hangi ustalara ve hangi tarihlerde yaptırıldığı gibi açıklayıcı bilgilere sahip değiliz. Karakale ve şehri birçok kaynakta karşımıza çıkarken, bu alan içerisinde yer alan bu hanın ismine bu kaynaklarda rastlanılmamaktadır.

Aralık ilçe merkezinin yaklaşık 8,5 km. kuzey-doğusunda yer alan Orta köyün girişinde, yolun sağ tarafında bir düzlükte yer alan Hamam köy eşrafından Hacı Cevat isimli bir şahıs tarafından yaptırılmıştır. Üzerinde ve civarında herhangi bir kitabesi bulunmayan hamam, isimleri belirlenemeyen Revanlı ( Erivan ) ustalar tarafından inşa edilmiştir. Kaynaklarda ismi geçmeyen hamamın kesin inşa tarihi de bilinmemektedir.

İğdır şehir merkezinin 36 km. doğusunda, Ağrı Daği'mn kuzey yamacında bölgeye hâkim bir tepe üzerinde yer almaktadır. Kalenin ilk yapım evresi ve hangi uygarlık zamanında yapıldığı bilinmiyor. Ancak kalenin varlığının 1064 yılından öncesine dayandığı, bu tarihte Büyük Selçuklular tarafından fethedildiği bilinmektedir74. Ne zaman ve kimler tarafından inşa edildiği bilinmeyen İğdır Kalesi, (İğdır Korganı)' nın adı kaynaklarda da pek sık geçmemektedir.

İğdır il merkezinin 25 km. batısında, Tuzluca-Iğdır arasında, Araş ırmağının güneyinde, bugünkü İğdır Tuzluca karayolunun Tuzluca istikametinde sağda, ovaya hâkim bir tepecik üzerinde yer almaktadır. Sürmeli Kalesi'ni kimlerin, hangi tarihte yaptırdığı bilinmemektedir. Ancak kalenin 1064 yılından önce var olduğu ve bu tarihte Büyük Selçuklular tarafından fethedildiğini biliyoruz79.

Aralık ilçe merkezinin yaklaşık 8,5 km. kuzey-doğusunda yer alan Ortaköy'ün girişinde yolun sağ tarafında bir düzlükte bulunan camiyi köy eşrafından Hacı Muharrem yaptırmıştır97. Caminin iç taraftaki ahşap direklerinin biri üzerinde 1329 H./ 1911 M. tarihi okunmaktadır. Ahşap taşıyıcı üzerindeki bu -tarihi, yapım tarihi olarak düşünülebileceği gibi, sonradan yazılmış bir tarih de olabilir.