Hazar İmparatorluğu (M.S. 651-983)

Kurucusu: Bulan Han

Hükümranlık Yılları: 630-1016

Sınırları: Karadeniz kuzeyi, Güney Rusya,Kuzey ve Güney Kafkasya.

550 yılından önce Kafkasya’da egemen olan Sabir Türk Boyları, bu tarihten itibaren etkinliklerini kaybetmeye, Hazarlar ise bunların yerini almaya başlamışlardır. 630 yılına kadar Gök Türk Devleti’nin sınırları içinde yaşamışlar, Gök Türk-Sasani mücadelesinde Gök Türklerin yanında, Bizans-Sasani mücadelesinde ise Bizans’ın yanında yer alarak Gök Türk birliğinin korunmasına yardım etmişlerdir. Gök Türklerin Çin egemenliğini kabul ettiği 630 yılında ise bağımsızlıklarını ilan etmişlerdir.

Hazarlar güneyden Arap akınları, kuzeyden çeşitli Slav akınlarına karşı mücadele etmişler, bu dönemlerde kurulan Macar ve Bulgar Devletleri ile Rus Knezlikleri Hazar Devlet yapısından faydalanarak teşkilatlarını oluşturmuşlardır.

Hazarların önemli bir özelliği de, çeşitli dinsel baskı ve etki altında kalmış olmalarıdır. İslamiyet ilk defa Hazar Devleti ile Türkler arasında yayılmaya başlamıştır. Hazarlar Şamanizm, Ortodoksluk, Musevilik ve İslamiyet’in aynı dönemde toplum içinde uygulanışı ile bugünkü laikliğe örnek teşkil edecek bir yapıya sahip olmuşlardır. Hazar Devleti, Gök Türk yanlısı politikaları nedeniyle Peçenekler, Kıpçaklar, Slavlar, Macarlar, Bulgarlar ve Arapların sürekli baskılarına maruz kalmış, 1016 yılında Ruslar tarafından yıkılmıştır.

Hazarlar hakanın Tanrı soyundan geldiğine inanan bir yapıya sahipti. Devlet ve ordu teşkilatlarında Gök Türk sistemini uyguluyorlardı. Bu yönleri ile de diğer kavim ve devletlere örnek teşkil etmişler ve önderlik yapmışlardı.