Nizamülmülk

XI. Yüzyılda yaşamış olan vezir Nizamülmülk, Doğu tarihinin yazdığı en büyük devlet adamlarından biri olmakla kalmamış, üniversiteler kurmak suretiyle bilimin yayılmasına çalışmıştır. Sanatkâr ve bilginleri korumuş, değerli eserler yazmış ve hükümdarlara en doğru yolu göstermiştir. Bütün bu büyük özelliklerinden dolayı ona “Memleketin nizamlarının kurucusu” anlamına gelen Nizamülmülk adı verilmiştir. Selçuklu Devleti’nin hizmetine girerek Alp Aslan’ın, Melikşah’ın baş vezirliğini ve danışmanlığını yaptı. Nizamülmülk’ün Selçuk Devleti’nin kuruluş ve gelişmesinde, sağlam bir devlet olarak organize edilişinde büyük rolü oldu. Bağdat ve Isfahan’da iki büyük ilim müessesesi kurdurdu. Yazdığı Siyasetname adlı değerli eser Batı dillerine de çevrildi. Ayrıca şiirler de yazdı. Ona göre “Hiçbir hükümdar veya ferman sahibi kimse bu eseri okumaktan kendisini uzak tutamaz.” “Bir hükümdarın halkına vereceği en büyük ihsan adalettir. Halk adaletle yönetimden memnun olursa, o memleket yaşar, her gün kudret ve güç kazanır. Memleket zulüm ile yaşayamaz. Hükümdar, zulüm görmüş olanların şikâyetlerini bizzat dinlemeli, zâlimden hakkı alıp zulüm görene vermelidir.”